زخم‌هایی که بر تن ما نبودند،

اما درون‌مان ماندند...

وقتی حوادثی چون انفجار بندر رجایی رخ می‌دهد، بسیاری از ما با دیدن رنج دیگران، خود را درگیر عواطفی سنگین و عمیق می‌یابیم. چیزی درون ما به لرزه می‌افتد،
رنجی درون ما طنین می‌افکند...
اما آیا واقعاً درد آنان را حس می‌کنیم؟
برخی یافته‌های پژوهشی در علوم‌ اعصاب خاطر نشان کرده‌اند، شاید بدن ما، همان میزان آسیب جسمانی را که در دیگران شاهد هستیم تجربه نکند اما اندوه، راه خودش را به دل‌مان باز می‌کند و گاهی حتی ممکن است بیشتر از خود افراد زخم‌دیده، از رنج‌شان متأثر شویم، به‌خصوص اگر پیوند عاطفی عمیقی با آن‌ها داشته باشیم...

برخی پژوهش‌ها که اغلب از fMRI بهره برده‌اند، نشان ‌داده‌اند، بخش‌هایی از مغز که هنگام احساس درد خودمان فعال می‌شوند، هنگام دیدن درد دیگران هم روشن می‌شوند. برخی نواحی مهم مغز در این واکنش عبارتند از:

🔹قشر اینسولا (احساسات درونی و همدلی)
🔹قشر سینگولیت (درک درد و هیجان)
🔹قشر سوماتوسنسوری  (حس بدنی)
🔹پریکونئوس (تصور خود و دیگری)

همدلی ظرفیتی زیستی-روانی است که ریشه در روابط نوزاد با مراقبین اصلی‌اش دارد. این ظرفیت نه نشانهٔ ترحم است، نه ضعف بلکه پاسخی‌ست ریشه‌دار در ساختار مغز ما برای تداوم انسانیت و انسجام‌مان، چه در جهان درون‌روانی خودمان و چه در گروه‌های اجتماعی.

برخی مطالعات نشان داده‌اند که مواجههٔ مکرر با رنج دیگران، به‌ویژه در افرادی با حساسیت بالا یا تجربهٔ شخصی از تروما، می‌تواند بخش‌هایی از مغز را بیش‌فعال کند که مسئول درک درد و همدلی‌اند. نتیجه چه می‌شود؟ فرسودگی در همدلی، نوسان بین تجربهٔ بی‌حسی و سرریز هیجانی، احساس گناه یا حتی اجتناب از مواجهه با درد دیگران.

زمانی که نمی‌توانیم در کوتاه‌مدت عاملیت چندانی در تغییر شرایط تروماتیک داشته باشیم، نکات زیر ممکن است کمک‌کننده باشند:

- زمان مشخصی برای پیگیری اخبار بگذاریم (نه در طول روز بارها و بارها).

- بیشتر از منابع نوشتاری برای پیگیری رویدادها و اخبار استفاده کنیم، مغز هنگام خواندن متن بهتر می‌تواند ظرفیت تأمل کردن را حفظ کند. در واقع، ویدیوها مستقیم‌تر و شدیدتر مغز را درگیر می‌کنند و آسیب‌های ناشی از تماشای آن‌ها ماندگارتر هستند.

- بعد از شنیدن خبرهای تلخ، حتماً زمانی را برای آرام‌سازی و گفت‌وگو با یک آدم امن اختصاص دهیم.