" در بحران، بچه‌ها به تنظیمات کارخانه برمی‌گردند "

در شرایط تنش‌زا مانند بحران‌های اجتماعی، جنگ یا فقدان امنیت روانی، ممکن است کودک مجدداً به رفتارهایی بازگردد که تصور می‌کردید پشت سر گذاشته است؛ مثل استفاده از پستونک یا انگشت مکیدن. یا رفتارهای جدیدی را که یاد گرفته بودند کنار بگذارند؛ مثلاً با اینکه فرزندتان یاد گرفته بود که خودش به تنهایی غذا بخورد، دوباره از شما بخواهد که به او غذا بدهید یا دوباره بخواهد که در اتاق شما بخوابد، با اینکه جای خوابش را جدا کرده بودید
این اتفاق در روانشناسی با اصطلاح «بازگشت رشدی» شناخته می‌شود و نه تنها طبیعی است، بلکه در بسیاری از موارد، پاسخی سازگارانه نسبت به تهدیدهای روانی تلقی می‌شود.
اما چرا بچه‌ها به عقب برمی‌گردند؟
هنگامی که کودک احساس ناامنی، بی‌ثباتی یا ترس شدید را تجربه می‌کند، مغز او، به ویژه در سنین پایین، هنوز مهارت‌های خودتنظیمی پیچیده را در اختیار ندارد. در چنین شرایطی، کودک به رفتارهایی بازمی‌گردد که در مراحل اولیه‌تر رشد برای او حس امنیت و مراقبت را تداعی می‌کردند.
در واقع، مغز تلاش می‌کند تا به مرحله‌ای از رشد برگردد که در آن احساس امنیت بیشتری داشته است. پس، بازگشت رشدی تلاشی ناخودآگاه برای یافتن آرامش در دل بحران است.
اگر در شرایط پر‌تنش، بی‌ثبات و بحرانی فرزندتان به چنین رفتارهایی را از خود نشان داد، یادتان باشد که نباید چنین واکنش‌هایی از خود نشان بدهید:
تو که دیگر بزرگ شده‌ای!
این کار بچگانه را کنار بگذار!
این جمله ها ممکن است با نیت تربیت یا اصلاح رفتار کودک بیان شوند، اما در عمل، می‌توانند احساس شرم، ناکافی بودن و طردشدگی را در کودک تقویت کنند؛ امری که باعث تشدید اضطراب و تداوم رفتار بازگشتی خواهد شد.
پس چه باید کرد؟
۱. رفتار کودک را به عنوان یک پیام روانی از اضطراب تفسیر کنید، نه نافرمانی یا لجبازی: بازگشت رشدی، نوعی زبان غیرکلامی است که کودک به وسیله آن اعلام می‌کند «در حال حاضر، احساس امنیت ندارم».
۲. نیاز به امنیت او را تأمین کنید، اما بدون تثبیت دائمی رفتار: پاسخ‌دهی به این رفتارها، در کوتاه‌مدت به کودک اطمینان می‌دهد که شنیده و درک می‌شود؛ اما به تدریج، می‌توان او را با آرامش به روال رشدی طبیعی بازگرداند، بدون القای شرم یا سرزنش.
۳. شرایط محیطی را برای کاهش اضطراب تنظیم کنید: وجود روتین روزانه، کاهش مواجهه با اخبار ناگوار، تماس جسمی و عاطفی با والدین، و امکان بازی‌های آزاد، به مغز کودک فرصت بازسازی آرامش روانی را می‌دهند.
۴. از یک متخصص کمک بگیرید.
بازگشت به مراحل قبلی رشد در دوران بحران، نشانه‌ای از آسیب‌پذیری کودک نیست، بلکه سازوکاری درونی برای جبران خلأ امنیت است.
در مواجهه با این رفتارها، مهم‌ترین وظیفه والدین، نه اصلاح فوری رفتار، بلکه درک، پذیرش، و حمایت روانی هدفمند است.